Không khí náo nhiệt của những lễ hội xứ Kinh Bắc

Bắc Ninh được mệnh danh là quê hương cửa những lễ hội truyền thống, với khoảng hơn 500 lễ hội diễn ra vào tất cả các mùa trong năm. Lễ hội truyền thống Bắc Ninh là di sản quý và đặc sắc của nền văn hiến Kinh Bắc, chứa đựng nhiều nét đẹp truyền thống độc đáo.

Lễ hội rước pháo làng Đồng Kỵ

Làng Đồng Kỵ thuộc xã Đồng Quang, thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh. Hội làng được tổ chức vào ngày mùng 4 tháng Giêng hàng năm. Lễ hội Đồng Kỵ tuy chỉ với quy mô nhỏ nhưng luôn được người dân và du khách biết đến và đánh giá rất cao bởi những giá trị truyền thống.

Hội rước pháo Đồng Kỵ là nghi thức truyền thống được nhiều người dân mong đợi nhất trong suốt 3 ngày hội. Vốn là một hội thi làm pháo, đốt pháo từ thời xưa để tưởng nhớ, tái hiện lại ngày Thánh Thiên Cương – vị tướng sau này được dân tôn thờ làm thành hoàng làng ra lệnh xuất quân đánh giặc

Tâm điểm của hội Đồng Kỵ là lễ rước 2 quả pháo gỗ khổng lồ có chiều dài 6 m, được chạm trổ tinh xảo, trang trí long ly quy phượng.

Rước Quan Đám là nghi lễ cuối cùng, giống như việc tôn sùng 4 người đàn ông được phong quan đỏ. Người được chọn vào vị trí này phải có uy tín trong làng, đức độ, gia đình êm ấm, không chịu cảnh tang gia hay vận đen đủi.

Ngoài ra, du khách đến tham dự lễ hội có thể xem những tiết mục hát quan họ trên thuyền, diễn tuồng…. đều do dân làng 1 tay dàn dựng.

Lễ hội chùa Dâu

Chùa Dâu còn có tên là Diên Ứng, Pháp Vân, hay Cổ Châu, nằm ở xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành. Đây được coi là ngôi chùa hình thành sớm nhất ở Việt Nam khi Phật Giáo mới du nhập, lưu giữ nhiều công trình kiến trúc cổ như thành cổ Luy Lâu, lăng mộ Sĩ Tiếp, hệ thống chùa chiền, đền đài, dinh thự, bảo tháp…

Lễ hội chùa Dâu Bắc Ninh được tổ chức rất long trọng và quy mô vào ngày 8/4 Âm lịch – tức lễ Phật đản. Đây là ngày hội của nhà nông, với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Một số hoạt động văn hóa đặc sắc được tổ chức là cướp nước, dâng nước, đánh gậy trên bãi chùa Dâu, múa sư tử, đốt cây bông…

Hội Lim

Hội Lim được cho là lễ hội đáng chú ý nhất tại Bắc Ninh dịp đầu năm, niềm tự hào của người dân địa phương. Hội Lim diễn ra ở đồi Lim (Huyện tiên du, tỉnh Bắc Ninh) từ ngày 14-16 âm lịch, để tưởng nhớ hai vị sư tổ của làn dân ca quan họ là Vua Bà và ông Hiếu Trung Hầu – 2 vị sư tổ đã để lại di sản cho con cháu với hơn 200 làn điệu âm nhạc đặc sắc.

Chính hội tổ chức vào ngày 13/1 Âm lịch. Hội Lim bao gồm những nghi lễ trang nghiêm, cùng các hoạt động văn hóa nghệ thuật và tín ngưỡng tâm linh phong phú. Đến với hội Lim, hoạt động nổi bật nhất là hát quan họ. Khách du xuân được xem và nghe hát trên đồi, hát sau chùa, hát trên thuyền và hát trong các tư gia (hát trong nhà).

Khách hành hương, trẩy hội Lim còn được thưởng thức nhiều hoạt động văn hoá truyền thống khác của địa phương, hay tham gia các trò chơi đu bay, chọi gà, chọi chim, tổ tôm điếm ,đấu vật… vốn là những trò chơi cổ truyền của hội làng mà hội Lim vẫn giữ lại như một di sản.

Lễ hội đền Bà Chúa Kho

Đền bà chúa Kho nằm tại làng Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh. Ngày khai hội vào 14/1 âm lịch.

Tương truyền, bà Chúa Kho là người phụ nữ nhan sắc tuyệt trần, lại khéo tổ chức sản xuất. sau khi lấy vua nhà Lý, bà xin vua cho về vùng Vũ Ninh chiêu dân lập ấp, khai khẩn ruộng hoang, tổ chức sản xuất.

Bà còn trông nom kho lương thực, bảo quản tốt quân lương trong và sau chiến thắng quân Tống ở sông Như Nguyệt do Lý Thường Kiệt lãnh đạo. Khi Bà qua đời, mộ của bà được đưa về nơi bà sinh ra là thôn Quả Cảm (xã Hòa Long, TP Bắc Ninh).

Theo quan niệm “đầu năm vay bà, cuối năm trả nợ”, những người đi đền Bà Chúa Kho đều mong muốn phát tài phát lộc trong năm mới. Khách tới lễ hội ngoài để “vay vốn” còn muốn cầu bình an và sức khỏe.

Lễ hội Đền Đô

Lễ hội đền Đô diễn ra tại làng Đình Bảng, xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn từ ngày 14-16/3 Âm lịch hàng năm, chính hội vào ngày 16.

Hàng nghìn người tham gia đám rước kiệu trong lễ hội đền Đô, với ý nghĩa tưởng nhớ sự kiện vua Lý Thái Tổ lên ngôi, mở ra thời kỳ thịnh vượng trong lịch sử đất nước, qua đó nhắc nhở thế hệ trẻ về đạo lý uống nước nhớ nguồn, truyền thống yêu quê hương, đất nước.

Phần hội cũng có nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc giống những lễ hội khác tại Bắc Ninh như hát quan họ trên thuyền, đấu vật, thi cờ người, thi nấu cơm, gói bánh…

Bên cạnh việc tham gia lễ hội, du khách nên tới tham quan đền Đô, hay còn gọi là đền Lý Bát Đế hoặc Cổ Pháp điện, thờ tám vị vua nhà Lý, xây theo kiến trúc cung điện thời xưa. Ngôi đền cùng di tích lăng mộ các vua triều Lý tại làng Đình Bảng được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2014.

Lễ hội chùa Phật Tích

Chùa Phật Tích tọa lạc trên núi Lan Kha thuộc xã Phật Tích, huyện Tiên Du, nổi tiếng với tượng Phật bằng đá lớn nhất Việt Nam, hay còn gọi là Đại Phật tượng, được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 2012.

Chùa có lịch sử lâu đời, lưu giữ những nét kiến trúc cổ từ thời nhà Lý cùng các di vật như hàng tượng linh thú đá, bia đá, vườn tháp.

Du khách tới trẩy hội chùa Phật Tích từ mùng 3 đến mùng 5 Tết không những có cơ hội tìm hiểu những di tích lịch sử đặc sắc, mà còn được tham dự lễ hội Khán hoa mẫu đơn, gắn liền với câu chuyện tình cảm động “Từ Thức gặp tiên”.

Trong những ngày lễ hội, các chương trình giao lưu quan họ, biểu diễn nghệ thuật được tổ chức trên quảng trường gần Đại Phật tượng, ngoài ra còn có những trò chơi dân gian.

Lễ hội chùa Bút Tháp

Chùa Bút Tháp tại xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành là ngôi chùa cổ nổi tiếng với tượng Phật quan âm nghìn mắt nghìn tay bằng gỗ lớn nhất Việt Nam. Bên cạnh đó, chùa được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt, và là ngôi chùa có kiến trúc cổ hoàn chỉnh nhất còn sót lại.

Lễ hội chùa Bút Tháp là lễ hội truyền thống được tổ chức vào ngày 23 và 24/3 Âm lịch hàng năm với các hoạt động đậm nét văn hóa truyền thống. Lễ hội gồm hai phần, trong đó phần lễ với những hoạt động tín ngưỡng: Lễ cúng Phật, Lễ dâng hương, Lễ cúng đàn trần tế cầu phúc, Lễ cúng Tổ… được diễn ra chủ yếu trong khu nội tự.

Phần Hội bao gồm các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao như cờ tướng, bóng bàn, thi thả chim bồ câu và biểu diễn nghệ thuật chèo được diễn ra trong hai ngày. Các hoạt động này không chỉ thu hút nhân dân trong tỉnh, mà còn có sự tham gia, giao lưu của nhiều đoàn văn nghệ, thể thao các tỉnh bạn.

Chùa Bút Tháp là một trong những di tích Phật giáo độc đáo của Đồng bằng Bắc Bộ. Việc tổ chức Lễ hội truyền thống chùa Bút Tháp đã phần nào đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của nhân dân và khách thập phương.